Ο ορισμός της κατάθλιψης

Η κατάθλιψη (μείζων καταθλιπτική διαταραχή) είναι μια κοινή και σοβαρή ψυχική ασθένεια που επηρεάζει αρνητικά το πώς αισθάνεστε, τον τρόπο που σκέφτεστε και πώς ενεργείτε. Η κατάθλιψη προκαλεί συναισθήματα θλίψης και/ή απώλεια ενδιαφέροντος για δραστηριότητες που κάποτε απολαμβάνατε. Μπορεί να οδηγήσει σε μια ποικιλία συναισθηματικών και σωματικών προβλημάτων και μπορεί να μειώσει την ικανότητά σας να λειτουργείτε στην εργασία σας αλλά και στις καθημερινές σας δραστηριότητες.

Τα συμπτώματα της κατάθλιψης

• Αίσθημα λύπης ή καταθλιπτική διάθεση
• Απώλεια ενδιαφέροντος ή ευχαρίστησης για δραστηριότητες που κάποτε απολαμβάνατε
• Αλλαγές στην όρεξη — απώλεια ή αύξηση βάρους που δεν σχετίζεται με την διατροφή
• Δυσκολεύεστε να κοιμηθείτε ή κοιμάστε πολύ
• Απώλεια ενέργειας ή αυξημένη κόπωση
• Αύξηση της άσκοπης σωματικής δραστηριότητας (π.χ. έντονος βηματισμός, στρίψιμο του χεριού) ή αργές κινήσεις ή ομιλία (αυτές οι ενέργειες πρέπει να είναι αρκετά έντονες ώστε να είναι παρατηρήσιμες από άλλους)
• Αίσθημα αναξιότητας ή ενοχής
• Δυσκολία στη σκέψη, τη συγκέντρωση ή τη λήψη αποφάσεων
• Σκέψεις θανάτου ή αυτοκτονίας

Τα συμπτώματα πρέπει να διαρκούν τουλάχιστον δύο εβδομάδες και πρέπει να αντιπροσωπεύουν μια αλλαγή στο προηγούμενο επίπεδο λειτουργικότητας για να γίνει η διάγνωση της κατάθλιψης.
Επίσης, ιατρικές παθήσεις (π.χ. προβλήματα θυρεοειδούς, όγκος εγκεφάλου ή ανεπάρκεια βιταμινών) μπορεί να μιμούνται συμπτώματα κατάθλιψης, επομένως είναι σημαντικό να αποκλειστούν γενικά ιατρικά αίτια.
Υπολογίζεται ότι η κατάθλιψη επηρεάζει έναν στους 15 ενήλικες (6,7%) κάθε χρόνο. Και ένας στους έξι ανθρώπους (16,6%) θα παρουσιάσει κατάθλιψη κάποια στιγμή στη ζωή του. Η κατάθλιψη μπορεί να εμφανιστεί ανά πάσα στιγμή, αλλά κατά μέσο όρο, εμφανίζεται για πρώτη φορά στα τέλη της εφηβείας έως τα μέσα της ηλικίας των 20. Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό να εμφανίσουν κατάθλιψη από τους άνδρες. Μερικές μελέτες δείχνουν ότι το ένα τρίτο των γυναικών θα βιώσουν ένα μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο στη ζωή τους. Υπάρχει υψηλός βαθμός κληρονομικότητας (περίπου 40%) όταν συγγενείς πρώτου βαθμού (γονείς/παιδιά/αδέρφια) έχουν κατάθλιψη.

Η κατάθλιψη διαφέρει από τη θλίψη και το πένθος

Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, η απώλεια μιας δουλειάς ή το τέλος μιας σχέσης είναι δύσκολες εμπειρίες για έναν άνθρωπο. Είναι φυσιολογικό να αναπτύσσονται συναισθήματα θλίψης ή πένθους ως απάντηση σε τέτοιες καταστάσεις. Εκείνοι που βιώνουν συχνά κάποια απώλεια μπορεί να θεωρήσουν τον εαυτό τους «καταθλιπτικό».
Το να νιώθεις όμως λυπημένος δεν είναι το ίδιο με την κατάθλιψη. Η διαδικασία του πένθους είναι φυσική και μοναδική για κάθε άτομο και μοιράζεται μερικά από τα χαρακτηριστικά της κατάθλιψης. Τόσο η θλίψη όσο και η κατάθλιψη μπορεί να περιλαμβάνουν έντονη θλίψη και απόσυρση από τις συνήθεις δραστηριότητες. Διαφέρουν επίσης με τους εξής σημαντικούς τρόπους:
• Στη θλίψη, τα οδυνηρά συναισθήματα έρχονται κατά κύματα, συχνά αναμεμειγμένα με θετικές αναμνήσεις του αποθανόντος. Στη μείζονα κατάθλιψη, η διάθεση και/ή το ενδιαφέρον (η ευχαρίστηση) μειώνονται για το μεγαλύτερο μέρος των δύο εβδομάδων.
• Στη θλίψη, η αυτοεκτίμηση συνήθως διατηρείται. Στη μείζονα κατάθλιψη, τα αισθήματα αναξιότητας και απέχθειας για τον εαυτό είναι κοινά.
• Στη θλίψη, σκέψεις θανάτου μπορεί να εμφανιστούν όταν σκέφτεστε ή φαντασιώνεστε να «συνδεθείτε» με το αγαπημένο σας πρόσωπο που έχει πεθάνει. Στη μείζονα κατάθλιψη, οι σκέψεις επικεντρώνονται στον τερματισμό της ζωής κάποιου λόγω του ότι αισθάνεται ότι δεν αξίζει ή δεν αξίζει να ζήσει ή ότι δεν μπορεί να αντιμετωπίσει τον πόνο της κατάθλιψης.

Η θλίψη και η κατάθλιψη μπορεί να συνυπάρχουν για μερικούς ανθρώπους, ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, η απώλεια μιας δουλειάς ή το να είναι κάποιος θύμα σωματικής επίθεσης ή μεγάλης καταστροφής μπορεί να οδηγήσει σε κατάθλιψη. Όταν το πένθος και η κατάθλιψη συνυπάρχουν, το πένθος είναι πιο σοβαρό και διαρκεί περισσότερο από το πένθος χωρίς την κατάθλιψη.
Η διάκριση μεταξύ θλίψης και κατάθλιψης είναι σημαντική και μπορεί να βοηθήσει τους ανθρώπους να λάβουν τη βοήθεια, την υποστήριξη ή τη θεραπεία που χρειάζονται.

Πώς αντιμετωπίζεται η κατάθλιψη;

Η κατάθλιψη είναι μια από τις πιο θεραπεύσιμες ψυχικές διαταραχές. Μεταξύ 80% και 90% των ατόμων με κατάθλιψη τελικά ανταποκρίνονται θετικά στη θεραπεία. Σχεδόν όλοι οι ασθενείς ανακουφίζονται από τα συμπτώματά τους.

Πριν από τη διάγνωση ή τη θεραπεία, ένας επαγγελματίας υγείας θα πρέπει να πραγματοποιήσει μια ενδελεχή διαγνωστική αξιολόγηση, συμπεριλαμβανομένης μιας συνέντευξης και μιας φυσικής εξέτασης. Σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να γίνει μια εξέταση αίματος για να βεβαιωθείτε ότι η κατάθλιψη δεν οφείλεται σε ιατρική κατάσταση όπως πρόβλημα θυρεοειδούς ή ανεπάρκεια βιταμινών (η αντιστροφή της ιατρικής αιτίας θα ανακουφίσει τα συμπτώματα που μοιάζουν με κατάθλιψη). Η αξιολόγηση θα εντοπίσει συγκεκριμένα συμπτώματα και θα διερευνήσει το ιατρικό και οικογενειακό ιστορικό, καθώς και πολιτιστικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες με στόχο να καταλήξει σε μια διάγνωση και να σχεδιάσει μια πορεία δράσης.

Φαρμακευτική Αγωγή

Η χημεία του εγκεφάλου μπορεί να συμβάλει στην κατάθλιψη ενός ατόμου και μπορεί να επηρεάσει τη θεραπεία του. Για το λόγο αυτό, μπορεί να πραγματοποιηθεί συνταγογράφηση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων για να βοηθήσουν στην τροποποίηση της χημείας του εγκεφάλου του παθόντα. Αυτά τα φάρμακα δεν είναι ηρεμιστικά και δεν δημιουργούν εθισμό. Γενικά τα αντικαταθλιπτικά φάρμακα δεν έχουν διεγερτική επίδραση σε άτομα που δεν εμφανίζουν κατάθλιψη.

Τα αντικαταθλιπτικά μπορεί να προκαλέσουν κάποια βελτίωση μέσα στην πρώτη ή δύο εβδομάδες χρήσης, ωστόσο τα πλήρη οφέλη μπορεί να μην είναι ορατά για δύο έως τρεις μήνες. Εάν ένας ασθενής αισθάνεται μικρή ή καθόλου βελτίωση μετά από αρκετές εβδομάδες, ο ψυχίατρός του μπορεί να αλλάξει τη δόση του φαρμάκου ή να προσθέσει ή να υποκαταστήσει άλλο αντικαταθλιπτικό. Σε ορισμένες περιπτώσεις, άλλα ψυχοφάρμακα μπορεί να είναι χρήσιμα. Είναι σημαντικό να ενημερώσετε το γιατρό σας εάν ένα φάρμακο δεν λειτουργεί ή εάν εμφανίσετε ανεπιθύμητες ενέργειες.

Οι ψυχίατροι συνήθως συνιστούν στους ασθενείς να συνεχίσουν να λαμβάνουν φάρμακα για έξι ή περισσότερους μήνες μετά τη βελτίωση των συμπτωμάτων. Μπορεί να προταθεί μακροχρόνια θεραπεία συντήρησης για τη μείωση του κινδύνου μελλοντικών επεισοδίων για ορισμένα άτομα υψηλού κινδύνου.

Ψυχοθεραπεία

Η ψυχοθεραπεία ή «θεραπεία ομιλίας» χρησιμοποιείται μερικές φορές μόνη της για τη θεραπεία της ήπιας κατάθλιψης. Για μέτρια έως σοβαρή κατάθλιψη, η ψυχοθεραπεία χρησιμοποιείται συχνά μαζί με αντικαταθλιπτικά φάρμακα. Η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία (CBT) έχει βρεθεί ότι είναι αποτελεσματική στη θεραπεία της κατάθλιψης. Η CBT είναι μια μορφή θεραπείας που επικεντρώνεται στην επίλυση προβλημάτων του παρόντος. Η θεραπεία CBT βοηθά ένα άτομο να αναγνωρίσει τη διαστρεβλωμένη/αρνητική σκέψη με στόχο να αλλάξει τις σκέψεις και τις συμπεριφορές για να ανταποκριθεί στις προκλήσεις με πιο θετικό τρόπο.

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει μόνο το αμέσως εμπλεκόμενο άτομο, αλλά μπορεί να περιλαμβάνει και περισσότερα άτομα. Για παράδειγμα, η θεραπεία οικογένειας ή ζευγαριών μπορεί να βοηθήσει στην αντιμετώπιση προβλημάτων μέσα σε αυτές τις στενές σχέσεις. Η ομαδική θεραπεία φέρνει κοντά άτομα με παρόμοιες ασθένειες σε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον και μπορεί να βοηθήσει τον συμμετέχοντα να μάθει πώς οι άλλοι αντιμετωπίζουν παρόμοιες καταστάσεις.
Ανάλογα με τη σοβαρότητα της κατάθλιψης, η θεραπεία μπορεί να διαρκέσει μερικές εβδομάδες ή πολύ περισσότερο. Σε πολλές περιπτώσεις, σημαντική βελτίωση μπορεί να παρατηρηθεί σε 10 έως 15 συνεδρίες.