Διατροφικές Διαταραχές: Τί είναι?

Οι διατροφικές διαταραχές είναι μια σοβαρή και συχνά μη κατανοητή ψυχική διαταραχή που επηρεάζει ανθρώπους ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου και προέλευσης. Χαρακτηρίζονται από μια συνεχείς αναταραχές στις διατροφικές συμπεριφορές, συμπεριλαμβανομένων ανθυγιεινών συνηθειών διατροφής, ακραίας απώλειας ή αύξησης βάρους και εμμονής με το φαγητό και την εικόνα του σώματος. Οι διατροφικές διαταραχές μπορούν να έχουν καταστροφικές σωματικές και ψυχολογικές συνέπειες και συχνά συνοδεύονται από άλλα προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως αγχώδη διαταραχή, η κατάθλιψη και η κατάχρηση ουσιών.

Υπάρχουν διάφοροι τύποι διατροφικών διαταραχών, ο καθένας με το δικό του σύνολο συμπτωμάτων και διαγνωστικών κριτηρίων. Οι πιο κοινές διατροφικές διαταραχές περιλαμβάνουν τη νευρική ανορεξία, τη βουλιμία και τη διαταραχή υπερφαγίας, γνωστή επίσης και ως Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας (Binge Eating Disorder).

Νευρική Ανορεξία 

Η νευρική ανορεξία χαρακτηρίζεται από υπερβολικό περιορισμό θερμίδων, έντονο φόβο για αύξηση βάρους και παραμορφωμένη εικόνα σώματος, που δεν πρέπει να μπερδεύεται όμως με τη σωματική δυσμορφική διαταραχή (Body Dysmorphia) . Τα άτομα με ανορεξία συχνά βλέπουν τον εαυτό τους ως υπέρβαρο ή παχύσαρκο, ακόμη και όταν είναι επικίνδυνα λιποβαρή.

Η ανορεξία μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στη σωματική και ψυχική υγεία, όπως υποσιτισμό, ανεπάρκειες βιταμινών και μετάλλων, ανισορροπίες ηλεκτρολυτών, καρδιακές επιπλοκές και ψυχολογική δυσφορία. Τα άτομα με ανορεξία μπορεί επίσης να είναι επιρρεπή σε άλλες επιβλαβείς συμπεριφορές, όπως η υπερβολική άσκηση, η κάθαρση ή η χρήση καθαρτικών ή διουρητικών για τον έλεγχο του βάρους τους.

Οι ακριβείς αιτίες της ανορεξίας δεν είναι ξεκάθαρες, αλλά πιστεύεται ότι σχετίζεται με έναν συνδυασμό γενετικών, ψυχολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων. Η κοινωνική πίεση για συμμόρφωση με τα πρότυπα ομορφιάς , το οικογενειακό ιστορικό διατροφικών διαταραχών και το ιστορικό τραύματος ή κακοποίησης είναι μερικοί από τους παράγοντες που μπορεί να συμβάλλουν στην ανάπτυξη της ανορεξίας.

Τα συμπτώματα της ανορεξίας μπορεί να περιλαμβάνουν σημαντική απώλεια βάρους, έντονος φόβος αύξησης βάρους, περιορισμός κατανάλωσης τροφής, παρανοϊκή ενασχόληση με φαγητό και βάρος, υπερβολική άσκηση, διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος, κοινωνική απομόνωση, αλλαγές διάθεσης και σωματικά συμπτώματα όπως ζάλη, κόπωση, δυσκοιλιότητα ή διαταραχές εμμήνου ρύσεως στις γυναίκες.

Νευρική Βουλιμία

Η νευρική βουλιμία χαρακτηρίζεται από επεισόδια υπερφαγίας που ακολουθούνται από συμπεριφορές αποβολής φαγητού, όπως έμετος, χρήση καθαρτικών ή υπερβολική άσκηση. Τα άτομα με βουλιμία συχνά αισθάνονται εκτός ελέγχου κατά τη διάρκεια αυτών των επεισοδίων υπερφαγίας και βιώνουν έντονες ενοχές και ντροπή. Μερικά κοινά συμπτώματα βουλιμίας περιλαμβάνουν:
• Υπερφαγία: Τα άτομα με βουλιμία καταναλώνουν συχνά μεγάλες ποσότητες φαγητού σε σύντομο χρονικό διάστημα και αισθάνονται απώλεια ελέγχου κατά τη διάρκεια αυτών των επεισοδίων.
• Κάθαρση: Μετά από υπερφαγία, τα άτομα με βουλιμία συχνά επιδίδονται σε συμπεριφορές κάθαρσης όπως αυτοπροκαλούμενος εμετός και χρήση καθαρτικών
• Αλλαγές διάθεσης: Τα άτομα με βουλιμία μπορεί να εμφανίσουν αλλαγές στη διάθεση, όπως έντονο άγχος ή καταθλιπτικά επεισόδια και μπορεί να δυσκολεύονται να συγκεντρωθούν ή να λάβουν αποφάσεις.
• Οδοντικά προβλήματα: Ο συχνός καθαρισμός μπορεί να προκαλέσει οδοντικά προβλήματα όπως διάβρωση του σμάλτου των δοντιών, τις κοιλότητες και την ασθένεια των ούλων.
• Πεπτικά προβλήματα: Η κάθαρση μπορεί επίσης να οδηγήσει σε πεπτικά προβλήματα όπως πόνος στο στομάχι, φούσκωμα και δυσκοιλιότητα.
• Αφυδάτωση: Η κάθαρση μπορεί να οδηγήσει σε αφυδάτωση, η οποία μπορεί να προκαλέσει ανισορροπίες ηλεκτρολυτών και άλλα σοβαρά προβλήματα υγείας.

Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας

Η Διαταραχή Επεισοδιακής Υπερφαγίας χαρακτηρίζεται από συχνά υπερφαγικά επεισόδια, κατά τα οποία ένα άτομο αισθάνεται εκτός ελέγχου και καταναλώνει υπερβολική ποσότητα φαγητού σε σύντομο χρονικό διάστημα. Κάποιες από τις αιτίες από τις οποίες προκαλούνται υπερφαγικά επεισόδια είναι :
• Γενετική: Μπορεί να υπάρχει γενετική προδιάθεση για διαταραχή υπερφαγίας.
• Βιολογικοί παράγοντες: Χημικές ανισορροπίες στον εγκέφαλο ή αλλαγές στις ορμόνες μπορεί να επηρεάσουν την όρεξη και τις διατροφικές συμπεριφορές ενός ατόμου.
• Ψυχολογικοί παράγοντες: Το τραύμα, το άγχος, η κατάθλιψη και άλλες καταστάσεις ψυχικής υγείας μπορούν να συμβάλουν στην ανάπτυξη κάποιου υπερφαγικού επεισοδίου.
• Κοινωνικοί παράγοντες: Η πίεση της κοινωνίας για διατήρηση ενός συγκεκριμένου σωματικού βάρους ή σωματότυπου, καθώς και ιστορικό πειράγματος ή εκφοβισμού που σχετίζεται με το βάρος ή την εμφάνιση, μπορεί να συμβάλει στη διαταραχή υπερφαγίας.

Αντίστοιχα τα συμπτώματα μπορούν να έχουν την εξής μορφή:
• Γρήγορη κατανάλωση φαγητού: Τα άτομα με διαταραχή υπερφαγίας συχνά τρώνε γρήγορα, και δεν αφιερώνουν χρόνο στο να μασήσουν ή να γευτούν το φαγητό τους.
• Κατανάλωση τροφής σε σημείο υπερβολικού κορεσμού: Τα άτομα με διαταραχή υπερφαγίας υπάρχει περίπτωση να συνεχίσουν να τρώνε μέχρι να αισθανθούν σωματικά άβολα ή ακόμα και να πονέσουν.
• Κατανάλωση τροφής όταν δεν υπάρχει καμία αίσθηση πείνας: Τα άτομα με διαταραχή υπερφαγίας συχνά τρώνε όταν δεν πεινούν ή τρώνε ως απάντηση σε συναισθηματικά ερεθίσματα όπως το άγχος ή η λύπη.
• Αίσθημα ενοχής ή ντροπής: Μετά από ένα επεισόδιο υπερφαγίας, τα άτομα με διαταραχή υπερφαγίας μπορεί να αισθάνονται ενοχή, ντροπή ή λύπηση για τη συμπεριφορά τους.

Ορθορεξία & ARFID (Διαταραχή Περιορισμένης Πρόσληψης Τροφίμων)

Στη κατηγορία λιγότερο γνωστών διατροφικών διαταραχών κατατάσσονται η ορθορεξία και η ARFID (Avoidant Restrictive Food Intake Disorder ή αλλιώς Διαταραχή Περιορισμένης Πρόσληψης Τροφίμων)

Η ορθορεξία, γνωστή και ως νευρική ορθορεξία, είναι μια διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από υπερβολική ενασχόληση με την υγιεινή ή «αγνή» διατροφή. Τα άτομα με ορθορεξία έχουν μια ανθυγιεινή εμμονή να καταναλώνουν μόνο «αγνές» ή «ιδανικές» τροφές και να αποφεύγουν εκείνα που θεωρούν ανθυγιεινά ή ακάθαρτα. Μπορεί να προσηλωθούν στο να διαβάζουν τις ετικέτες των τροφίμων, να ερευνούν μεθόδους παραγωγής τροφίμων και να καταναλώνουν μόνο τρόφιμα που πληρούν τα αυστηρά διατροφικά τους κριτήρια.

Σε αντίθεση με άλλες διατροφικές διαταραχές, όπως η νευρική ανορεξία ή η νευρική βουλιμία, η ορθορεξία δεν καθοδηγείται απαραίτητα από την επιθυμία απώλειας βάρους ή επίτευξης συγκεκριμένου σωματοτύπου. Αντίθετα, πρόκειται περισσότερο για μια εμμονική επιδίωξη μιας συγκεκριμένης διατροφικής φιλοσοφίας ή ιδανικού.

Αντίστοιχα η Διαταραχή Περιορισμένης Πρόσληψης Τροφίμων είναι μια πρόσφατα αναγνωρισμένη διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από σημαντικό περιορισμό της ποσότητας ή/και της ποικιλίας των τροφίμων που τρώει ένα άτομο, χωρίς να ανησυχεί για το σωματικό βάρος ή το σωματότυπο. Η πρόσληψη τροφής είναι περιορισμένη σε σημείο που επηρεάζει τη σωματική τους υγεία ή/και την ικανότητά τους να λειτουργούν στην καθημερινή τους ζωή.

Συνεπώς, οι διατροφικές διαταραχές είναι μια σοβαρή και συχνά απειλητική για τη ζωή ψυχική ασθένεια που απαιτεί έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία. Εάν εσείς ή κάποιος που γνωρίζετε παλεύει με μια διατροφική διαταραχή, είναι σημαντικό να αναζητήσετε βοήθεια από ειδικούς ψυχικής υγείας. Με τη σωστή φροντίδα και υποστήριξη, η ανάρρωση είναι δυνατή και τα άτομα μπορούν να συνεχίσουν να ζουν χαρούμενες και υγιείς ζωές.