Από τα αρχαία χρόνια έως σήμερα η κάλυψη των βασικών μας αναγκών ήταν προτεραιότητα για την επιβίωση μας. Οι βασικές αυτές ανάγκες περιλαμβάνουν την μόνιμη στέγη και την λήψη τροφής καθώς αποτελούν τις βασικές πηγές ενέργειας για τον οργανισμό μας. Στην σημερινή εποχή όπου αυτές οι βασικές μας ανάγκες ικανοποιούνται σε μόνιμη βάση και πολλαπλές φορές μέσα στην ημέρα, το φαγητό έχει αποκτήσει μια νέα υπόσταση που το φέρει στο επίκεντρο της ψυχαγωγίας μας. Πλέον όλοι μας σε συχνή βάση επισκεπτόμαστε ένα εστιατόριο για να γιορτάσουμε ένα χαρμόσυνη περίσταση ή απλώς για να περάσουμε ευχάριστα στην έξοδο μας με άλλους ανθρώπους.
Τα αίτια της υπερφαγίας
Η συναισθηματική υπερφαγία, είναι ένας επιστημονικός όρος που περιγράφει την αλόγιστη λήψη φαγητού όταν δεν προκύπτει από το αίσθημα της πείνας, διότι αυτό έχει ήδη ικανοποιηθεί. Αντ’αυτού πρόκειται για την κατανάλωση φαγητού αφού έχει κορεστεί ο οργανισμό και καταφεύγει σε αυτό ξανά ως μέσω ανταμοιβής του εαυτού του ή ως αποφυγή μιας αρνητικής κατάστασης.
Με το φαγητό να κατέχει περίοπτη θέση στην λίστα με τους τρόπους κοινωνικής συναναστροφής η υποσυνείδητη σύνδεση της λήψης τροφής με το συναίσθημα της χαράς εκτός από την ασφάλεια είναι αναπόφευκτη. Ως εκ τούτου αντιλαμβανόμαστε το φαγητό ως μία μορφή επιβράβευσης και ευχαρίστησης. Κοινώς χρησιμοποιείται ως μέσω άσκησης ελέγχου σε περιοχές της ζωής τους για να αναπληρώσου. Πολλές φορές λοιπόν, καταφεύγουμε στην καταπολέμηση αρνητικών συναισθημάτων με την κατανάλωση φαγητού, προκειμένου να αισθανθούμε καλύτερα.
Αξίζει να επισημάνουμε βέβαια, πως η συναισθηματική υπερφαγία έχει τις ρίζες βαθιά συνδεδεμένες με τα ενοχικά συναισθήματα καθώς εκφράζει αδήλωτο χρόνιο στρες. Το συνεχόμενο αίσθημα του άγχους που έχει εισβάλει τόσο έντονα στην ψυχοσύνθεση μας, παρεμβάλει και αποσυντονίζει τη σωστή λήψη πλούσιων διατροφικών γευμάτων. Αυτό γίνεται διότι ο εγκέφαλος παρακινούμενος από το αίσθημα άγχους εκπαιδεύεται να αντιδρά σε δυσάρεστες καταστάσεις με την κατανάλωση φαγητού. Συνεπώς, παρατηρείται το φαινόμενο της παράλειψης γευμάτων στις ώρες και στη συχνότητα που πρέπει αλλά και η αντικατάσταση τους με μια λιγούρα. Η αρνητική επίδραση αυτής της κατάστασης, όταν γίνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα προκαλεί τύψεις στον ασθενή ο οποίος με την σειρά του αποδίδει ευθύνες στον εαυτό του και δημιουργεί άθελα του έναν φαύλο κύκλο κατανάλωσης φαγητού και ενοχών.
Πώς να αντιδράσω?
Η συμβίωση με έναν άνθρωπο που πάσχει από συναισθηματική υπερφαγία είναι μια διαδρομή πολυεπίπεδης προόδου. Καταρχάς, η ύπαρξη της μαρτυρά έναν συναισθηματικά ευαίσθητο άνθρωπο που χρίζει κατανόησης και αποδοχής από το άμεσο περιβάλλον του. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό να τονιστούν τα θετικά, αναλγητικά αποτελέσματα που επιφέρουν οι συχνές πράξεις αγάπης και στοργής στα άτομα αυτά, όπως η συναισθηματική ασφάλεια και ο υγιής εποικοδομητικός διάλογος, καθώς απαλύνουν τις ενοχές τους και δε διογκώνουν την κατάσταση.
Η συναισθηματική υπερφαγία είναι άρρηκτα δεμένη με την ψυχολογική κατάσταση του ατόμου, όπως μαρτυρά και ο όρος. Συνεπώς, η ποικιλία των συναισθημάτων μας και ο τρόπος με τον οποίο απευθυνόμαστε εμείς οι ίδιοι στον εαυτό μας, επηρεάζει πολύ την σχέση μας με τους συνανθρώπους μας αλλά και με τον ίδιο μας τον εαυτό. Ένας άμεσος έκφρασης της ποιότητας της σχέσης με τον εαυτό μας είναι μέσω του φαγητού. Η αυτοεικόνα μας και οι πεποιθήσεις μας για τις ικανότητες και τα χαρακτηριστικά μας, επηρεάζουν τις τροφές που καταναλώνουμε καθώς η κάθε επιλογή είναι αποτέλεσμα των πραγμάτων που θεωρούμε ότι μας αξίζουν. Επομένως, όταν βοηθάμε τους ανθρώπους γύρω μας να πιστέψουν στον εαυτό τους και να βελτιώσουν την αυτοεικόνα τους, συμβάλλουμε στην διαδικασία επίλυσης του προβλήματος.
Τέλος, ένας αποτελεσματικός τρόπος να βοηθήσετε έμπρακτα έναν άνθρωπο που αντιμετωπίζει μια τέτοια κατάσταση είναι, να τον ενθαρρύνεται να τολμήσει άφοβα να απευθυνθεί σε ειδικούς ψυχολόγους ώστε να λάβει την απαραίτητη προσοχή και ιατρική παρέμβαση που αναλογεί στην περίπτωση του. Η συνεδρίες ψυχοθεραπείας με αξιόπιστους επαγγελματίες του χώρου συμβάλλουν σημαντικά στην εποικοδομητική και ουσιαστική αντιμετώπιση αυτού του Γολγοθά.
